ĐOÀN HOA TIÊU SÔNG MÉKONG

ĐOÀN HOA TIÊU SÔNG MÉKONG 1949 – 1975
Tống Hữu Sáo
Sĩ Quan Vô Tuyến Điện
Hàng Hải 1950-1972
Sgn–VN 3/5/2006

Thời gian trước năm 1949, Sàigon chỉ có một Đoàn Hoa Tiêu hợp hiến hợp pháp duy nhứt là: Đoàn Hoa Tiêu sông Saìgon (Pilotage de Saigon) của người Pháp, sông Mékong (Cửu Long) lúc bấy giờ chưa có Hội Hoa Tiêu nào ra đời, tàu bè lớn nhỏ đi Phnom Penh (Campuchia) của Công ty nào thì Công ty đó tự thuê mướn người đi dẩn dắt, có Công ty thì thuê chuyến, Công ty nào có nhiều tàu hơn thì thuê tháng… giai đoạn vậy thôi!!Mấy anh em được những Công ty nầy thuê mượn như vậy đều có bằng Patron au bornage, trước năm 1945 đả từng là lính thủy haỉ quân của Hải Quân Pháp ở Nam Kỳ (miền Nam Việt Nam), phục vụ trên những tàu gọi là Canonnières của Hạm đội Pháp ở miền Nam. Tàu Canonnières nầy là những chiến hạm nhỏ, chỉ chuyên chạy luồn lách trên những sông rạch để tìm kiếm luồng lạch & vẻ bản đồ những Sông rạch của miền Nam Việt Nam & Campuchia… thế nên, không ai thông thạo luồng lạch trên những sông rạch hơn mấy ông bạn nầy được…?!

Nhận thấy tình hình tàu bè phát triển mỗi ngày càng nhiều, anh em cứ chia nhau đi làm riêng rẻ như thế nầy hoài thì không ổn lắm!! mấy anh em nầy tập hợp nhau lại để thành lập ra một đoàn hoa tiêu hợp hiến hợp pháp, xong rồi sẻ gom góp những tàu bè đi lang thang trên những con sông Mékong, sông Tiền, sông Hậu…v…v. về một mối….?! Lần đầu tiên tập họp được 9 anh em, đây coi như là 9 thành viên sáng lập & cũng là 9 cây cột trụ của Đoàn HoaTiêu đứng "trấn" 9 nhánh cửa của sông Cửu Long, và đều có quyền Phủ quyết như nhau. Trong số nầy gồm các anh:

- Nguyễn văn Trí

- Nguyễn văn Ngọt

- Lê văn Phu

- Nguyễn văn Qúi

- Dương văn Lê

- Nguyễn văn Tỷ

- Trần cẩn Thận

- Đoàn văn Phẩm

- Võ văn Tây

Anh em nhất trí bầu anh Nguyễn văn Trí làm Đoàn Trưởng Hoa Tiêu. Thế là cuối năm 1949, danh chánh ngôn thuận, Đoàn Hoa Tiêu nầy được chánh thức ra đời, lấy tên là: Đoàn Hoa Tiêu sông Mékong (Pilotage du Mékong). Vài tháng sau đoàn bổ sung vô thêm 3 người anh em nữa, là các anh: Nguyễn văn Kỳ; Nguyễn văn Biện; Nguyễn văn Trai. Ba người nầy vô sau, không phải là thành viên sáng lập Đoàn nên không được hưởng quyền phủ quyết…!!

Những tàu lên Phnom Penh hoặc đi CầnThơ…trọng tải từ vài trăm tấn đến 4.000 tấn cũng được nhưng mớm nước (Tirant d’eau) phải bị khống chế 4,2 m trở xuống mà thôi (do điều kiện luồng lạch…!!). Tất cả các tàu đều nhận & trả HoaTiêu tại Rade VũngTàu nên Đoàn Hoa Tiêu nầy chỉ có Trạm hoa tiêu VũngTàu (mấy năm sau nữa thì thêm trạm ở Tân Châu).Văn phòng đặt ở đường Tôn Thất Đạm, Chợ Củ - SaìGon... Và cứ như thế, Đoàn Hoa Tiêu cứ từ từ phát triển… và trong cái vòng khép kín… giữa anh em với nhau thôi, không để hé cái vòng nầy ra một tí nào để thâu nhận thêm anh em khác vào nữa…!! Mãi đến 9 – 10 năm sau, do nhu cầu phát triển Đoàn & lưu lượng tàu bè trên sông tăng nhanh, cái vòng khép kín nầy mới được hé mở để thâu nhận thêm hoa tiêu mới… không phải nhận vô một lần, mà từng đợt 2 – 3 năm nhận vô 2 người. Những anh được nhận vô làm hoa tiêu sau nầy mới thật sự là những Sĩ Quan Hàng Hải, họ đều có bằng Capitaine au Grand Cabotage Application & rất nhiều năm đi biển….!! Lần lượt gồm những anh: Nguyễn khương Linh; Nguyễn văn Chiểu; Nguyễn văn Khươn; Võ Thành Tuấn; Nguyễn văn Hường; Nguyễn văn Liêm; Chế công Tá; Tô ngọc Thủy. Và cứ như thế… cho đến ngày 30/4/1975… Sau đó mấy tháng, do nhu cầu cải tổ nhân sự hay thay đổi cơ cấu hành chánh gì đó? mà Nhà nước lúc bấy giờ cho giải tán Đoàn Hoa Tiêu sông Mékong, chuyển 5 anh bạn hoa tiêu trong nầy qua Đoàn Hoa Tiêu sông Saìgon, để tiếp tục làm hoa tiêu, dẩn dắt tàu bè…?! Đó là các anh: Dương văn Lê; Nguyễn văn Hường; Chế công Tá; Tô ngọc Thủy & Nguyễn văn Khươn… Sự tồn tại của Đoàn Hoa Tiêu sông Mékong nầy chỉ vỏn vẹn trong vòng có 26 năm thì tan biến mất…!! 1949 – 1975!… Sự tồn tại của những Hoa Tiêu trong Đoàn cũng theo thời gian mà tan biến theo luôn….!! Hiện nay, ở TP.HCM còn sót lại 2 người, anh Dương văn Lê & Nguyễn văn Biện, đả 88 tuổi & sức khỏe suy yếu chắc cũng… gần đất xa trời rồi…?!! Nước ngoài còn được 4 anh chàng: Tô ngọc Thủy & Nguyễn văn Liêm ( Mỹ ), Võ Thành Tuấn (Canada), Nguyễn văn Chiểu (Pháp)…ngoài ra thì những anh em khác đều đả ra người thiên cổ từ lâu lắm rồi…!!!

PS: Tôi chẳng phải là Hoa Tiêu gì gì… hết, nhưng dựa vào những mối quan hệ thân thiết & lâu dài với mấy anh em trong Đoàn Hoa Tiêu và, có thể nói, là người rành lắm chuyện của Đoàn Hoa Tiêu; vì thấy ngày ra mắt Kỷ Yếu Hàng Hải của mấy bạn trẻ gần đến nơi rồi mà chưa có người nào chịu xung phong nhảy ra cung cấp tài liệu nầy, nên “ngứa mũi" nhảy ra phụ giúp mấy bạn trẻ mà làm cái công việc… không phải của mình đây…?!!! Cam đoan nếu không đúng 99,99% thì cũng đúng được 96 – 97%, như vậy là quá tốt rồi?? Phải không mấy bạn trẻ…?!!